Müslüman Doğu’nun ilk laik demokratik devleti olan Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti’nin (ADR) 28 Mayıs 1918’de kurulmasının üzerinden 107 yıl geçti.
Bu bayram kurtarılmış topraklarda beşinci yıldır kutlanıyor.
1917’de Rusya’da Şubat Devrimi sonucu Çarlık İmparatorluğu’nun yıkılmasıyla ülkede çarlık tarafından ezilen halkların ulusal hareketi başladı. 28 Mayıs 1918’de Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti (1918-1920) kuruldu – Müslüman Doğu’nun ilk laik demokratik devleti.
Mehmet Emin Resulzade’nin kurduğu Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti, Türk ve İslam dünyasında ilk parlamenter cumhuriyet, demokratik, hukuksal, laik devletin ilk örneğidir.
Azerbaycan geçici hükümetinin ilk başkanı Feteli Han Hoyski’ydi. Milli Konsey, Gence’ye taşınmadan önce 10 gün boyunca Tiflis’te faaliyet gösterdi. Ancak 15 Eylül 1918’de, Kafkas İslam Ordusu Bakü’yü Taşnak-Rus güçlerinden temizledikten sonra, milli hükümet Gence’den Bakü’ye taşındı.
Bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti, 23 aylık varlığı boyunca büyük başarılar ve zaferler elde etti. Kadınlara ilk kez oy hakkı verildiği ve kadın-erkek eşitliğinin sağlandığı Cumhuriyet’te, ulusal ordunun kurulması, Ulusal Banka’nın kurulması ve ulusal para biriminin tanıtılması, demokratikleşme ve serbest seçimlerin düzenlenmesi yönünde son derece önemli adımlar atıldı. Aynı zamanda uluslararası ilişkilerin kurulması ve Azerbaycan’ın bağımsızlığının uluslararası toplum tarafından fiilen tanınması, Azerbaycan’ın bütünlüğünün sağlanması, ekonomik reformların uygulanması ve diğer çalışmalar bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti’nin tarihi başarılarıydı.
Azerbaycan Halk Cumhuriyeti’ni (AHC) resmen tanıyan ilk devlet Osmanlı İmparatorluğu olmuştur (4 Haziran 1918).
9 Kasım 1918’de M.A. Resulzade’nin teklifi üzerine Azerbaycan Halk Cumhuriyeti’nin üç renkli devlet bayrağı kabul edildi. O zamana kadar Cumhuriyetin bayrağı sadece kırmızıydı.
Azerbaycan Halk Cumhuriyeti gergin ve karmaşık sosyo-politik koşullarda varlığını sadece 23 ay sürdürebilmiştir. Ne yazık ki, bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti henüz iki yaşına bile gelmeden Bolşevik Rusya tarafından işgal edilmiş ve dünya siyasi haritasındaki yerini geçici olarak kaybetmiştir. Sovyet Rusya, Azerbaycan’ı zorla kendi bünyesine katmıştır. Bolşevikler tarafından devrilmesine rağmen, bağımsızlık fikri hiçbir zaman yenilmemiş ve 1991’de Sovyet İmparatorluğu’nun çöküşüyle Azerbaycan bağımsızlığını yeniden kazanmıştır.
Azerbaycan Halk Cumhuriyeti’nin onuruna Bakü’de Bağımsızlık Bildirgesi anıtı dikildi.
Bağımsızlık Günü, 1991’den 2021’e kadar Cumhuriyet Günü olarak adlandırıldı. 15 Ekim 2021’de Milli Meclis’in genel kurulunda yeni bir “Bağımsızlık Günü Üzerine” yasası kabul edildi. Aynı gün, “Bağımsızlık Günü Üzerine” yasası Cumhurbaşkanı İlham Aliyev tarafından onaylandı.
Yasanın onaylanmasıyla 28 Mayıs – Cumhuriyet Bayramı – yeniden adlandırıldı ve Bağımsızlık Günü ilan edildi. Böylece, yasanın onaylanmasından bu yana Azerbaycan’ın Bağımsızlık Günü’nü kutladığı dördüncü kez oldu.
Bağımsızlık Günü Azerbaycan’da resmi tatil günü olup her yıl bayram olarak kutlanmaktadır.
Yorum yazabilirsiniz