Paris İklim Değişikliği Anlaşması 10 yıl önce kabul edildi. Bu uluslararası belgeyi imzalayan beş Orta Asya devleti sera gazı emisyonlarını azaltma ve yenilenebilir enerji geliştirme taahhüdünde bulundu. Temiz enerjiye geçiş bölgede nasıl uygulanıyor?
Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı’na (IRENA) göre, Orta Asya ülkeleri 2015-2024 yılları arasında “yeşil” enerjiye geçişte bir miktar başarı elde etti, ancak enerji sektörü ağırlıklı olarak “kırmızı” kalmaya devam ediyor. 2023 yılında Orta Asya’daki yenilenebilir enerji kaynaklarının toplam kapasitesi 17,3 kW’ı aştı ve 2018’e kıyasla %26,6’lık önemli bir büyüme gösterdi.
Kazakistan Yenilenebilir Enerjide Bölge Lideri
2060 yılına kadar karbon nötrlüğüne ulaşmayı hedefleyen Kazakistan, yenilenebilir enerji kaynaklarının geliştirilmesinde bölgede lider ülkeler arasında yer alıyor, güneş ve rüzgar enerjisine yatırım çekiyor, enerji dengesinde yenilenebilir enerji kaynaklarının payını artırmayı amaçlayan büyük projeler hayata geçiriyor.
Ülke hükümeti, ülkenin enerji dengesinde yenilenebilir enerji kaynaklarının payını %15’e çıkarmayı planlıyor. Bu amaçla, 2030 yılına kadar toplam kapasitesi 2.258 MW olan 91 yeni projenin daha devreye alınması planlanıyor. O zamana kadar yenilenebilir enerji kaynaklarının toplam kurulu gücü 10 GW olacak.
Özbekistan’da “Güneşli Ev”
Özbekistan ayrıca yenilenebilir enerji kaynaklarına giderek artan bir ilgi gösteriyor ve uluslararası finans kuruluşlarının desteğiyle güneş ve rüzgar santralleri kuruyor. “Özbekistan – 2030” stratejisine göre, devlet 2030 yılına kadar elektrik üretiminde yenilenebilir enerji kaynaklarının payını %40’a (25 GW kapasiteyle) çıkarmayı planlıyor. Ülke yenilenebilir enerji kaynaklarını tanıtmak için büyük ölçekli çalışmalar yürütüyor ve alternatif enerji alanında yasal bir çerçeve oluşturuldu.
Özbekistan Cumhurbaşkanı Şavkat Mirziyoyev’in dile getirdiği bilgiye göre, “yeşil” enerji ülke ekonomisinin itici güçlerinden biri haline geliyor.
Üç yıl içinde toplam kapasitesi 8 GW’ı bulan 28 büyük güneş ve rüzgar santrali devreye alınacak.
Ülkede “Güneş Evi” adı verilen bir program var. Buna göre, güneş panelleri kuran vatandaşlara, ürettikleri her kilovat elektrik için 1.000 som ödeniyor. 2024 yılına kadar yaklaşık 11 bin ev sahibi bu fırsatı etkili bir şekilde kullandı.
Güneş enerjisi kullanımı alanında girişimciler için ek avantajlar yaratılıyor. Özellikle güneş panelleri, invertörler ve pillerin ithalatı için gümrük avantajları beş yıl daha uzatılacak.
Kırgızistan’daki Küçük ve Orta Ölçekli Hidroelektrik Santralleri
Kırgızistan, son yıllarda ülkenin enerji kapasitesini artırmak, enerji güvenliğini güçlendirmek ve geleneksel enerji kaynaklarına olan bağımlılığı azaltmak amacıyla küçük hidroelektrik santralleri, güneş ve rüzgar santrallerinin inşasına özel önem veriyor. Ülkede hidroelektrik sektörü aktif olarak geliştiriliyor, yerli yatırımcılar tarafından küçük ve orta ölçekli hidroelektrik santrallerinin inşasına ağırlık veriliyor.
Güneş enerjisi alanında en büyük girişim, Isık Göl Bölgesi Toru-Aygır köyünde hayata geçirilen projedir. Balıkçı kentinde ilk rüzgar santrali projesi hayata geçiriliyor.
Uzmanlara göre Orta Asya bölgesi devletlerinin birleşmeleri, alternatif enerji kaynaklarının geliştirilmesi yönünde yakın işbirliği yapmaları, su potansiyelini tarım ve gıda güvenliği ihtiyaçları için daha fazla kullanmaları gerekmektedir.
Yeşil Tacikistan
Tacikistan elektriğinin %98’ini hidroelektrik kaynaklarından üretiyor. Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı’nın (IRENA) istatistiklerine göre, 2015’ten 2024’e kadar ülkenin yenilenebilir enerji kaynakları kurulu kapasitesi %15,8 veya 781 MW artarak 4.957’den 5.738 MW’a çıktı. Ülke, “yeşil” enerjinin payı bakımından dünyada altıncı sırada yer alıyor. Uzmanlar, Tacikistan’ın güneş enerjisinin geliştirilmesi için muazzam bir potansiyele sahip olduğunu belirtiyor: yılda 260 ila 330 güneşli gün.
Ancak buna rağmen Tacikistan’da güneş ve rüzgar enerjisi henüz gelişme aşamasındadır.
Uzmanlara göre Orta Asya ülkelerinin ekonomilerinde “yeşil” enerjiye geçiş ümit verici görünüyor.
Ancak elde edilen başarılara rağmen Orta Asya bölgesinde yeşil enerjinin gelişimi bir dizi zorlukla karşı karşıyadır.
Bunlar arasında enerji altyapısının modernize edilmesi, özel yatırım çekilmesi, elverişli bir düzenleyici çerçeve oluşturulması ve yenilenebilir enerji kaynaklarının faydaları konusunda kamuoyunun farkındalığının artırılması yer alıyor.
Bu zorlukların üstesinden gelmek, Orta Asya ülkelerinin temiz enerji alanındaki potansiyellerini tam olarak gerçekleştirmelerine ve iklim değişikliğiyle mücadele için küresel çabalara katkıda bulunmalarına olanak tanıyacaktır.
Yorum yazabilirsiniz