Özbekistan topraklarında bulunan dikkat çekici arkeolojik buluntulardan biri de, üzerinde “Türk-Kağan” yazısı bulunan 6. yüzyıla ait sikkedir. Bu keşif, Türk Kağanlığı’nın erken dönemleri ve “Türk” etnoniminin en erken yazılı sözü hakkındaki yerleşik fikirleri kökten değiştirebilir.
Özbekistan’ın başkenti Taşkent yakınlarında bulunan sikke, Batı Türk Kağanlığı dönemine ait. Özbekistan Bilimler Akademisi Ulusal Arkeoloji Merkezi’nin önde gelen uzmanlarından Profesör Gaybulla Babayarov, Soğd alfabesiyle yazılmış yazıyı “twrk x’γ’n” yani “Türk-Kağan” şeklinde çözdü. Bu keşfin, terimin daha önce belgelenmiş kullanımlarından yaklaşık bir buçuk yüzyıl öncesine ait olduğunu belirtmek önemlidir. “Daha önce ‘Türk-Kağan’ ifadesinin ilk kez 8. yüzyılın başlarındaki Orhun yazıtlarında geçtiği düşünülüyordu” diyen Profesör Babayarov, şunları kaydetti: – Bu sikke tarihi sınırı 6. yüzyılın sonu-7. yüzyılın başına, yani 580-610 yıllarına kadar geri götürüyor. Dolayısıyla “Türk” adının tarihi yaklaşık 1400-1500 yıl öncesine dayanmaktadır.”
Profesör ayrıca sikkenin kökeninin, geniş Türk İmparatorluğu’nun kuruluşunda önemli rol oynayan İstemi Kağan’ın soyundan gelenlere dayanıyor olabileceğini ileri sürüyor. İstemi Kağan, Orta Asya’nın kalbinde stratejik öneme sahip Fergana bölgesini yönetiyordu.
“Türk” etnoniminin ortaya çıkış tarihinin önemli ölçüde açıklığa kavuşturulmasının yanı sıra buluntu, erken Göktürklerin sosyo-ekonomik örgütlenmesine ilişkin yeni bir bakış açısı sunmaktadır.
Yorum yazabilirsiniz