Son yıllarda kabul edilen yasalar, yönetmelikler ve ulusal programlar, Özbekistan’daki arkeolojik araştırma sisteminin kökten değişmesine katkıda bulunmuştur. Keşif gezilerinin sayısı artmış, alan envanteri genişlemiş, yatırımlar artmış ve miras koruma yasal bir temele oturtulmuştur.
Özbekistan Cumhuriyeti Kültür Mirası Ajansı Birinci Müdür Yardımcısı ve UNESCO Özbekistan Cumhuriyeti Gazetecilik ve Kitle İletişim Üniversitesi Bölümü Profesörü Tursunali Kuziev’e göre Bağımsızlık yıllarında Özbekistan’da arkeoloji bilimi, güçlü geleneklere sahip yerel okullardan tam ölçekli, devlet tarafından işletilen bir sisteme doğru evrildi:
“Somut kültürel mirasın korunması ve incelenmesinin devlet politikasının önceliği haline geldiği Yeni Özbekistan döneminin başlamasıyla birlikte bu alandaki gelişmeler ivme kazanmıştır. Son yıllardaki reformlar, arkeolojik miras yasasının kabulü ve Özbekistan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu’nun “Arkeolojik miras alanlarının korunması ve kullanımı alanında belirli düzenleyici ve yasal düzenlemelerin onaylanması hakkında” kararı, sektör için yasal olarak yapılandırılmış, mali açıdan güvenli ve uluslararası odaklı yeni bir modelin şekillenmesinde etkili olmuştur”.
Uzman, 2023-2025 yılları arasında 289 keşif gezisinin gerçekleştirildiğini ve 15.703 eserin bulunduğunu belirtti:
“2022-2024 yılları arasında 20 uluslararası keşif gezisi, 2025 yılında ise yaklaşık on keşif gezisi düzenlenmiştir.
Arkeolojik alanların UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne dahil edilmesinin teşvik edilmesine özel bir önem verilmektedir. Ulusal Plan (2021-2030) öncelikleri belirlemiş ve 2023 yılında Büyük İpek Yolu’nun Zarafşan-Karakum Koridoru boyunca 14 alan Riyad’daki UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne kaydedilmiştir. Fergana-Sırderya Koridoru (18 alan) için bir adaylık hazırlanmaktadır. Ülke tarihinde ilk kez Devlet Arkeolojik Eserler Kataloğu oluşturulmaya başlanmış olup, araştırma hacmi giderek artmaktadır.”.
Özbekistan arkeoloji sektörünün karşılaştığı zorluklarla da değinen Tursunali Kuziev, “Özbekistan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun 20 Ekim 2025 tarihli “Arkeolojik miras alanlarının korunması ve kullanımı alanında bazı düzenleyici yasal düzenlemelerin onaylanması hakkında” başlıklı yeni kararı, arkeolojinin gelişiminin üçüncü aşamasının temelini oluşturmaktadır”, dedi:
“Sektör daha büyük zorluklarla karşı karşıya: araştırmaları genişletmek, korumayı iyileştirmek, uluslararası standartları entegre etmek ve yeni nesil uzmanlar yetiştirmek.
Temel odak noktamız, halkı, özellikle de gençleri, her arkeolojik alanın değerini anlamaya teşvik etmektir. Bu alanların en küçüklerinin bile korunması, Özbekistan tarihinin ve ülkenin dünya medeniyetine katkısının incelenmesini belirler”.
Yorum yazabilirsiniz